ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
Priroda i jezik
Autorka: Dragana Vučićević
PRIRODNJAČKI MUZEJ U BEOGRADU
Interdisciplinarna izložba, mozaičke strukture. Izložba "Priroda i jezik" je u trajanju od 4 meseca ostvarila posetu od 8858 posetilaca, od čega više od polovine, 4799, čine grupne posete (54%). Od ovog broja, na predškolske ustanove otpada 726 posetilaca (15% od broja grupnih poseta), srednje škole čine 1498 posetilaca (31,21% od grupnih poseta, odnosno 16% od ukupnog broja posetilaca), a osnovne 2130 (44,38% od broja grupnih poseta, odnosno 24% ukupnog broja posetilaca). Ciljevi izložbe su bili, pored upoznavanja javnosti sa eksponatima koji su po prvi put bili izloženi: edukacija, dobra interakcija sa publikom, razvijanje ekološke svesti, povezivanje zakonitosti koje vladaju u prirodi kroz prizmu različitih nauka i stvaranje samostalnih zaključaka, razvijanje sopstvenog utiska kao odgovor na izazove i pitanja postavljena na izložbi, povećanje motivisanost poseti Muzeja i kod ciljnih populacija koje do sada nisu prepoznavale Prirodnjački muzej kao instituciju koja bi mogla da bude zanimljiva za obilazak ili grupne posete (npr. Filološka gimnazija, studenti Matematilkog fakulteta, ili u većem broju nego obično i profesori srpskog jezika, verske nastave i gradjanskog vaspitanja) . Ovi pokazatelji (broj poseta), zajedno sa veoma pohvalnim komentarima u Knjizi utisaka, doprinose zaključku da je Izložba postigla uspešnu evaluaciju i doprinela cilju unapređenja muzejske delatnosti
Analizirajući odnos Čoveka i Prirode kroz prizmu više prirodnih i društvenih nauka, u cilju razumevanja suštine Prirode i njenih naučno potvrdjenih zakonitosti, pokušavamo da razumemo Govor Prirode i šta nam, na različitim nivoima, suptilno "poručuje". Ako razumemo Prirodu iznalazeći "zajednički jezik sa Njom", sačuvaćemo i Nju i Sebe.
Značaj projekta
Kroz prizmu lekseme "Jezik" , koristeći njena različita poimanja i značenja ( u biologiji, lingvistici, komunikologiji itd.) ostvareno je neuobičajeno povezivanje više različitih naučnih oblasti, povećanje ekološke svesti kod svih posetilaca ( naročito mladih), kroz proučavanje različitih vidova komunikacije koji postoje u prirodi, upoznavanje sa odredjenim zakonitostima: matematičkim, fizičko-hemijskim, anatomskim, kulturološkim. Kroz pet povezanih tematskih celina, izložba koristi muzejski materijal (ukupno 166 eksponata iz zbirki Muzeja-geoloških, taksidermijskih preparata, herbarskog materijala, predstavlja publici različite aspekta značenja pojma jezik (jezik kao mišićni organ, povezan sa sistemom organa za disanje i varenje, ili sredstvo komunikacije i dogovoreni sistem kodova, znakova simbola, sredstvo komunikacije, značenja odredjene vokalizacije ili neverbalne komunikacije u oglašavanju životinja, koje može ukazivati na glad, strah ili "ljubavni zov". Izložba je konceptualno povezivala raznovrsne naučne oblasti, otvarajući širok spektar tema iz domena biologije, geologije, pa čak i medicine i veterinarske medicine, neurolingvistike, mitologije sa elementima kulturne antropologije, uz veliku pomoć primera iz književnosti, koristeći kao dodatna objašnjenja (pored legendi uz eksponate ili Katalog) i primere iz likovne i muzičke umetnosti iz bogate riznice domaće i svetske baštine (na primer, uz eksponat Lisice, uz legendu je i mini reprodukcija slike Homera Vinsloua_ Lov na lisicu iz 1893.godine, a koja je inspirisana Darvinovom teoprijom o prirodnoj selekciji , jer lisicu u snegu budno prate gladne korvide, koje se nalaze takodje na izložbi u posebnoj vitrini i odličan su "šlagvort" kustosima tokom stručnih vodjenja i za umekšavanje strogih stručno-zooloških informacija). U te svrhe je na legendama i ikona Sv. Gerasima Jordanskog sa lavom, ili prikaz Sfinge i Venecijanskog lava uz izloženi eksponat ženke lava u vitrini, kao i vajarsko delo Lupa Capitolina, na mestu gde se nalaze izloženi vukovi. U cilju neuobičajenih prikaza, postavljenio su eksponati riba tako da predstavljaju likove iz motivaciono-edukativnog stripa,a Gavran,Lisica i Roda su junaci Ezopovih basni,sa Dositejevim naravoučenijima.
Namera autora je bila da "oživi" prirodnjačke muzejske predmete, kroz različite "priče", iz više uglova, provocirajući kod posetilaca i lično kritičko razmišljanje. Izbegavajući suvoparnost klasične edukacije, posetilac se poziva na filozofski "dvoboj", Sokratovski dijalog na više tema. Polazeči od tzv. Hajgensovog principa u fizici,prema kome, pojednostavljeno, svaka čestica sredine do koje je došao talasni front, postaje sama izvor novih sfernih talasa koji se šire na sve strane podjednako. Po analogiji,svaka pokrenuta tema,pa i ovlaš dotaknuta,na ovoj izložbi,mogla bi da bude izvor novih ideja i tema novih izložbi,naučno- istraživačkih ili kreativno-umetničkih radova. Želja autorke je da posetioce,naročito mlade,ova izložba inspiriše na dalja razmišljanja, proučavanja,istraživanja,koja bi eventualno iznedrila neko novo naučno ili kreativno delo. Autorka i tim saradnika su se potrudili da se stereotipi konvencionalne postavke eksponata u vitrinama inoviraju i obogate atipičnim legendama, rasporedom, a sve to uz pažljivo odabrane tematske citate Noama Čomskog, Veselina Čajkanovića, Tihomira Djordjevića i drugih.
https://galerijeimuzeji.rs/priroda-i-jezik/
https://www.rts.rs/lat/radio/radio-beograd-1/5274321/postovana-deco.html
KATALOG IZLOŽBE "PRIRODA I JEZIK" Uz izložbu je štampana i prateća monografska publikacija u koloru pod istim nazivom, Priroda i jezik, na 88 strana.
https://drive.google.com/file/d/1eU06_b5I9Uq0818Re5GqjOMGSFbaywAY/view
PREDAVANJE GOSTA PO POZIVU U okviru pratećeg programa izložbe, u prostoru Galerije na Kalemegdanu, održano je 17.11.2023.godine popularno naučno predavanje pod nazivom "Životinje u srpskoj frazeologiji". Gost predavač je bio dr Slobodan Novokmet, viši naučni saradnik u Institutu za srpski jezik SANU, koji je nadahnuto objasnio šta je to frazeologija i kako su pojmovi iz prirode ušli u poslovice i frazeme srpskog jezika ("mi o vuku a vuk na vrata", "vredan kao pčela i sl". ). Ostvarena je odlična interakcija sa prisutnom publikom, a specijalno iznenadjenje bio mini kviz, koji je nekolicini posetilaca, koji su tačno odgovorili na postavljena pitanja, doneo nagradu, po knjigu autora.
Nagradni komkurs U okviru tradicionalne manifestacije "Dani evropske baštine", pokrenut je Nagradni konkurs pod nazivom "Daj naziv insektu, budimo mali naučnici". Zadatak je bio da se izmisli srpski naziv za tri insekta sa izložbe, zanimljivih karakteristika, koji imaju samo latinski naziv. Svečana dodela nagrada pobednicima nagradnog konkursa pod nazivom „Daj naziv insektu, budimo mali naučnici”, autora Dragane Vučićević, višeg kustosa edukatora, održana je u utorak, 28. novembra, u Galeriji na Kalemegdanu. Kriterijum za izbor najboljih radova na konkursu je bila kreativnost i inovativnost autora u predlogu naziva insekta na srpskom jeziku. Prema izboru tročlanog stručnog žirija – dr Dese Đorđević Milutinović, dr Biljane Mitrović i Sanje Alaburić, najbolji, najkreativniji i najzanimljiviji predlozi su nazivi koji su dali: 1. Danilo Petrović, za naziv Živahni pokrilac 2. Mila Cvijanović, za naziv Balska stenica 3. Ana Ćoralić, za naziv Zelena balerina Dizajn šolje: dr Aleksandra Savić, muzejski savetnik
QR kodovi su nosioci video materijala i snimljenih recitacija. Na prvom QR kodu, u odeljku izložbe koji nosi naziv Jezik prirode, nalazi se fragment iz Njegoševe Luče mikrokozma, koji recituje autorka izložbe. U odeljku Priroda jezika, kod eksponata koji prikazuje poprečni presek stabla hrasta lužnjaka, pored legendi i botaničkih i etnografskih objašnjenja, na QR kodu pesnikinja i ornitolog Vanja Parača recituje pesmu J.J. Zmaja "Ala je lep ovaj svet". Pored instalacije-kocki, na čijoj je svakoj strani prikazana poneka od tema (neverbalni govor tela vuka, paradni i drugi konji, priča o vodi, fosili amonita i legende vezane za amonite, priča o Breskivi-šefteliji i Šljivi), kustoskinja recituje autorsku pesmu Oda vodi. Na kraju, pored vitrine-mini kutka Ptice mudrice na kojoj su prikazani eksponati ptica -korvida (vrana, čavka, svraka, gavran) je recitacija poeme Gavran E.A. Poa. Uz eksponat kameleona, na QR kodu je snimak izbacivanja jezika kameleona, kao oružja za lov insekata
RADIONICE: tokom trajanja izložbe održane su dve radionice, od kojih jedna u okviru dugogodišnje saradnje Prirodjačkog sa Narodnim muzejem: 1) 28.10.2023. radionica JEZIK PRIRODE, JEZIK LJUBAVI, JEZIK UMETNOSTI Radionica „Jezik prirode, jezik umetnosti, jezik ljubavi“ Broj učesnika: 15 učenika viših razreda i 2 pratioca Autorke i realizatorke: mr Ivana Janković, Narodni muzej i Dragana Vučićević 2) 1.11. 2023. Radionica MORSKI PUŽEVI I VINOGRADARSKI PUŽ Radionica o puževima. Nakon predavanja o Izložbi, deca iz Vrtića „Rakila Kotarov Vuka“ iz Lazarevca učestvovala su u Radionici Broj prisutnih: 30 dece uzrasta od 4,5 do 7 godina i 5 vaspitača Autorka i realizatorka: Dragana Vučićević
https://drive.google.com/file/d/1RL4WKGcL6H0lMTePGjD1J-qQ-QFu65NO/view
https://drive.google.com/file/d/1DNRQGYaEYU6cMX9P3QUFNTFpWBdJ9708/view
Zvučni zapisi Poseban segment izložbe činili su zvučni zapisi sa snimljenim oglašavanjem pojedinih životinja (velika hrastova strižibuba, gradski popac, tetreb, paun, medvedi, lav). Pritiskanjem na taster, čula se vokalizacija odabrane životinje. Ovaj segment je bio naročito popularan medju decom, ali i kod odraslih posetilaca. Tokom stručnih vodjenja, uvek se povezivalo sa komunikacijom insekata, sisara, ptica, kao i sa definisanjem onomatopeje i aliteracije u srpskom jeziku.
https://drive.google.com/drive/folders/1n9evBRziVHb8PhwJiJN-OsoDDpy3dnZZ
MUZIKA Dodatni (samo povremeno) sadržaj izložbe bila je svojevrsna plej lista, na kojoj su se nalazile kompozicije različitih žanrova, sa svih meridijana, instrumentali i vokalne numerena raznim jezicima, po jedinom kriterijumu da su inspirisane prirodom. Tu su bili fragmenti Karnevala životinja (Kamij Sen Sans), Labudovog jezera, japanske pesme Crveni vilin konjic i sl. Tokom stručnog vodjenja, kustoskinja je u nekoliko navrata iuspela da grupu dovede do eksponata baš u trenutku kada počinje da se emituje kompozicija koja se tematski odnosi na odredjeni eksponat
https://drive.google.com/drive/folders/1n0HOnhUo1hQXTzvY4NlxeX5N8PenGtjA
Jedan od opravdanih strahova kustosa je da se izložnba ne optereti prekomernim tekstovima i objašnjenjima, a da opet, ponudi svim zainteresovanim posetiocima sva potrebna objašnjenja. Da bi se to omogućilo, u dogovoru sa autorkom, scenografsko-dizajnerski tim (Biljana Sovilj i Anja Marčetić) su, za željne znanja pojedinačne posetioce, dizajnirale speecijalne "knjige", koje su visile sa strane na užetu sa dodatnim tekstovima i fotografijama.
MEDIJI I POSETE Izložba je bila dobro medijski propraćena. Kuriozitet je da su u atmosferi izložbe "Priroda i jezik" snimani i drugačiji sadržaji, poput emisije Vavilon na RTS, koja se bavi književnšću, odnosno prilog,o nagradjenoj mladoj pesnikinji Andrei Korčagin
https://www.youtube.com/watch?v=2A5ij-oLm1s
https://www.youtube.com/watch?v=703kghGjqmY
https://www.youtube.com/watch?v=8gR2yHWiDn8
https://www.youtube.com/watch?v=G04YE9KfXbM