ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
GALERIJA LIKOVNE I MUZIČKE UMETNOSTI SRPSKE AKADEMIJE NAUKA I UMETNOSTI / GALERIJA SANU
Beograd
Vrednosti Galerije SANU,
zagovarane od osnivanja formulisane su u geslo –
Izvrsnost u otkrivanju, otvorenost u deljenju, saradnja u stvaranju
Galerija SANU 2024. godine nastavila je da bude vibrantno stecište kulturnog života Srbije, uspešno kombinujući intelektualna i kreativna dostignuća članova Akademije kroz izbalansiran godišnji program. Pet brižljivo kuriranih izložbi tokom protekle godine osigurale su potpunije razumevanje srpskog kulturnog nasleđa i omogućile dodatni uvid u savremeni umetnički izraz. Tokom 2024. Galerija SANU, kao platforma za brojne autorske i kreativne timove, omogućila je realizaciju značajnih, inovativnih i relevantnih koncepata i predstavila ih raznovrsnoj beogradskoj publici i gostima prestonice. Nastavila je da gradi jedinstveni imidž, omogućavajući besplatan kulturni sadržaj najširoj javnosti. Ova godina potvrdila je status Galerije SANU kao institucije koja realizuje izložbe sa najvišim standardima muzejske interpretacije i dizajna postavki. Glavni program dopunjen je naučnim skupovima, predavanjima, dokumentarnim filmovima i stručnim tumačenjima koja su kontekstualizovala tematske segmente i omogućila javnosti da se detaljnije upozna sa kritički sagledanim fenomenima. Godina koja je iza nas bila je jedna od najuspešnijih za Galeriju SANU, koja nastavlja da inspiriše, edukuje i povezuje kroz umetnost i nauku.
Za Galeriju SANU 2024. bila je godina velikih ostvarenja i značajnih iskoraka. Galerija je realizovala pet izložbi sa više od 50 pratećih programa, koji su privukli 170.000 posetilaca, izdala је 5 reprezentativnih publikacija, od kojih su dve naučne monografije. Pored brojnih institucija sarađivala je i sa više od 30 privatnih kolekcionara, uz to je održala i 70 koncerata klasične muzike. Izložbe organizovane 2024. predstavile su izuzetne istraživačke i izlagačke koncepte. Izložba o Vladimiru Petkoviću publici je otkrila zaboravljenog naučnika i kulturnog radnika, ali i neprocenjive Straline i Tanazevićeve crteže ornamenata, koji su u procesu pripreme izložbe pronađeni posle decenijskog traganja. Na izložbi posvećoj Urošu Prediću išlo se korak dalje od uobičajene međuinstitucionalne saradnje zasnovane na pozajmicama i preuzimanju već priređenih izložbi - koncept je proširen novim temama, izložba je dopunjena delima iz kolekcije Galerije, a štampana je i dodatna publikacija. Na taj nači Predićev umetnički opus dodatno je kontekstualizovan i predstavljen beogradskoj publici. Izložba Dado: Istorija prirode, po prvi put u Srbiji omogućila je retrospektivni uvid u sve faze umetnikovog stvaralaštva i najavila moguću saradnju sa Centrom Pompidu, jednim od najvažnijih svetskih muzeja moderne i savremene umetnosti. U 2024. napravlje je pomak i u dodatnom širenju razgranate mreže saradnika. Izašlo se iz institucionalnog kruga i autorski tim izložbe Kun: umetnik radnik borac pojačan je predstavnikom Nezavisne kulturne scene. Time je osiguran smeo koncept nedvosmisleno povezujući Kunovu umetnost sa aktuelnim ekološkim i društveno-aktivističkim pokretima. Preispitivanje sopstvenog odnosa prema amaterizmu omogućilo je odličnu saradnju sa Alumni Filološkog fakulteta koji su kreativnošću i srčanošću prevazišli produkcijska ograničenja i ponudili dokumentarni film o Simi Lozaniću baziran na njegovom, danas i te kako relevntnom rektorskom govoru. Insistirajući na kombinaciji inovativnih i široko prihvaćenih pristupa u savremenoj muzejskoj praksi Galerija SANU je tokom prethodne godine dodatno potvrdila svoje visoko pozicionirano mesto u kulturnom pejzažu Srbije.
Aktivnosti
Izložba Sima Lozanić: Vitez srpske nauke, autorkа: prof. dr Snežanа Bojović, 26. decembar 2023. – 25. feburar 2024. Izložba o životu i radu Sime Lozanića upriličena je povodom 175 godina od rođenja akademika u saradnji sa Hemijskim fakultetom Beogradskog univerziteta. Ovom prilikom javnosti su predstavljeni njegovi naučni doprinosi iz oblasti hemije, pedagoški rad, politički i diplomatski angažman. Lozanićev rad ilustrovan je brojnom arhivskom građom i periodikom, kao i nesvakidašnjom scenografijom sastavljenom od autentičnih predmeta iz epohe kojom je rekreiran njegov radni prostor i hemijska laboratorija. Svestrana delatnost naučnika je predstavljena široj javnosti kroz redovna stručna vođenja, kao i predavanja posvećena različitim aspektima Lozanićevih naučnih i društvenih postiguća. Značaj ovog naučnika i pedagoga i njegova relevantnost u savremenom društvu dodatno su naglašeni dokumentarnim filmom „Sima Lozanić: Bez umora i odmora” koji su kreirali Alumni Filološkog fakulteta inspirisani snažnim Lozanićevim rektorskim govorom iz 1905.
https://www.sanu.ac.rs/izlozba-sima-lozanic-vitez-srpske-nauke/
https://www.sanu.ac.rs/wp-content/uploads/2024/01/prateci-program-sima-lozanic.pdf
Izložba Uroš Predić – Dostojanstvo svakidašnjice, autori: prof. dr Igor Borozan i dr Snežana Mišić, 12. mart – 26. maj 2024. Izložba ostvarena u saradnji sa Galerijom Matice srpske, predstavila je javnosti umetnikov stvaralački opus koncipiran prema tematskim i biografskim celinama, kroz veliki broj izloženih dela iz kolekcija više ustanova kulture i privatnih kolekcija. Poseban segment izložbe bio je posvećen sagledavanju i predstavljanju Predićevog angažmana kao umetnika, intelektualca i akademika u okviru Srpske akademije nauka i umetnosti i Matice srpske. Zahvaljujući dinamičnom pratećem programu, izložba je posetiocima predstavljena kroz redovna autorska tumačenja, stručna i naučna predavanja, edukativne radionice za decu i redovna vođenja realizovana od strane studenata katedre za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta. Izložba je dopunjena katalogom i izložbenom sveskom, kao i interaktivnom digitalnom reprodukcijom ikonostasa crkve u Bečeju, realizovanom u saradnji sa Katedrom za računarsku grafiku Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu.
https://www.sanu.ac.rs/uros-predic-dostojanstvo-svakidasnjice/
https://www.sanu.ac.rs/wp-content/uploads/2024/02/Prateci-program-PREDIC.pdf
Izložba Kun: Umetnik – radnik – borac, autorke: mr Mišela Blanuša, dr Vida Knežević, Ana Panić, 11. jun – 8. septembar 2024. Izložba ostvarena u saradnji sa MSUB i MIJ predstavila je svestrani umetnički i društveni rad Đorđa Andrejevića Kuna. Slike, crteži i grafike, dokumentarni materijal i film, ponudili su sagledavanje umetnikovog aktivnog učešća u stvaranju jedne epohe na relaciji umetnost – život, ali i aktualizaciju njegovog rada u savremenom društveno-kulturnom prostoru. Aktuelnost Kunovog rada predstavljena je i kroz pet radova savremenih umetnika inspirisanih njegovim delom. Izložbom su obuhvaćene celine posvećene razumevanju Kunovog stvaralaštva sa istorijsko-umetničkog aspekta, kao i u okviru društvenih pitanja koja su i danas podjednako relevantna. Prateći program izložbe je obuhvatao stručna vođenja, razgovor sa umetnicima i tematske razgovore tokom kojih je posebna pažnja posvećena Kunovom zalaganju za pravedno i ravnopravno društvo. Za tekstove u publikaciji Vida Knežević i Ana Panić dobile su prestižu nagradu „Lazar Trifunović”.
https://www.sanu.ac.rs/kun-umetnik-radnik-borac/
https://www.sanu.ac.rs/wp-content/uploads/2024/05/Prateci-program-avgust-Kun.pdf
Izložba Vladimir R. Petković: Utemeljitelj struke i nauke, autorka: dr Dubravka Preradović, 24. septembar – 8. decembar 2024. Izložba govori o Petkovićevom životu, naučnom i pedagoškom radu, a realizovana je u saradnji sa NMS u okviru godine koja mu je posvećena. O školovanju, naučnoj delatnosti i onovremenim metodološkim pristupima svedoči raznovrsna dokumentarna građa i objavljene publikacije. Značajan aspekt njegove naučne prakse je terenski rad na srednjovekovnim lokalitetima, predstavljen beležnicama i terenskim dnevnicima. O dinamici Petkovićevih istraživanja svedoče i legendarni, tek pronađeni, crteži ornamenata Svetislava Strale i Branka Tanazevića. Prateći katalog grupe autora i naučna konferencija omogućili su detaljno sagledavanje delatnosti ovog, gotovo zaboravljenog kulturnog i naučnog radnika. Tokom trajanja izložbe, a u okviru naučnog skupa „Mihailo Pupin Idvorski: 170 godina od rođenja” u izložbenom prostoru izvedena je duodrama „Pupin – poslednji san“, koja je dodatno naglasila vezu između Petkovićeve naučne delatnosti i Pupinovog nastojanja da promoviše naučna istraživanja u Srbiji.
Vladimir Petković, Utemeljitelj struke i nauke, Press
https://www.sanu.ac.rs/vladimir-r-petkovic-utemeljitelj-struke-i-nauke/
Izložba Dado: istorija prirode 1953 – 2000, autorka: Amarant Zidon, 21. decembar 2024 – 2. mart 2025. Prva retrospektivna izložba posvećena stvaralaštvu Miodraga Dada Đurića u Srbiji realizovana je u saradnji sa umetnikovom ćerkom Amarant Zidon. Izložba je ponudila hronološko i tematsko sagledavanje umetnikovog opusa kroz dela iz kolekcije MSU i velikog broja privatnih kolekcionara. Predstavljeni su reprezentativni radovi svih etapa umetnikovog stvaralaštva od kojih su mnogi po prvi put javno izloženi. Umetnikov rad koji povezuje njegove životne prostore u Crnoj Gori, Srbiji i Francuskoj oživljen je i kroz dva filma, koji su publici predstavili Dada iz prve ruke u njegovom privatnom okruženju, ali i omogućili da se šira javnost upozna sa stručnim vrednovanjem i kompleksnošću konzervacije njegovog stvaralštva. U okviru pratećeg programa izložbe organizovan je razgovor koji je predstavio Dadovo delo kroz aspekte odnosa filozofije i umetnosti, kao i izdavaštva.
https://www.sanu.ac.rs/dado-istorija-prirode-1953%E2%80%922000/
Koncertna delatnost Galerije SANU Program „Koncerti u Galeriji SANU“ redovno se održava ponedeljkom i četvrtkom tokom godišnje muzičke sezone. Tokom 2024. godine održano je 70 koncerata. Koncertna delatnost je koncipirana tako da omogući otkrivanje, predstavljanje i podržavanje mladih muzičkih talenata kroz učešće učenika osnovnih i srednjih muzičkih škola, kao i studenata i mladih muzičara iz Srbije i inostranstva. Odabranim izvođačima je omogućen nastup uz svu logističku podršku i bez sopstvenog materijalnog učešća. Koncerti su besplatni, čime je omogućeno da se javnost upozna sa mladim talentima i učestvuje u afirmaciji muzičke kulture. Program podrazumeva standardni repertoar značajnih domaćih kompozitora i svetske umetničke muzike, kao i autorske večeri savremenih domaćih kompozitora članova SANU. Deo programa bio je posvećen festivalu „Čembalo, živa umetnost”. Kao i svake godine, za najuspeliji koncert u toku muzičke sezone dodeljena je nagrada „Stanojlo Rajičić“ po akademiku zaslužnom za pokretanje koncertne delatnosti Galerije.
https://www.sanu.ac.rs/nagrada-stanojlo-rajicic-violinistkinji-jelisaveti-zoric/
Gostujuće izložbe Tokom 2024. godine, Galerija SANU je učestvovala u realizaciji više izložbi održanih izvan svog galerijskog prostora, kao organizator ili kroz ustupanje radova iz fonda Umetničke zbirke. U Užicu je u okviru programa Užice kao prestonica kulture Republike Srbije priređena izložba „Čitanje slika Ljubomira Simovića“ u Gradskoj galeriji Užice, koja predstavlja odraz saradnje dve galerije pokrenute inicijativom akademika, rođenog Užičanina. U Novom Sadu Galerija SANU učestvovala je u izložbi „Velikih sedam“ održanoj u Galeriji likovne umetnosti Poklon zbirka Rajka Mamuzića. U Galeriji Nikole Koke Jankovića u Kragujevcu realizovane su dve izložbe – „Zrno žita. Dušan Otašević“ i „Legat Olge Jevrić SANU, zbirka malog i srednjeg formata – Kompozicija i struktura“. Izložbe su upotpunjene pratećim katalozima u autorstvu članova kustoskog tima Galerije. Koncepti izložbi su u skladu sa nastojanjima Galerije da predstavi stvaralaštvo umetnika–akademika široj javnosti kroz dela iz svog fonda kao i fondova različitih lokalnih institucija kulture.
https://www.sanu.ac.rs/citanje-slika-ljubomira-simovica-u-gradskoj-galeriji-uzice/
https://www.sanu.ac.rs/wp-content/uploads/2024/04/Katalog_CITANJE-SLIKA_2024.pdf
https://www.sanu.ac.rs/en/academician-dusan-otaevic-s-exhibition-a-grain-of-wheat/
https://www.sanu.ac.rs/izlozba-legat-olge-jevric-u-sanu-u-kragujevcu/
Naučne aktivnosti Pored izložbene delatnosti, Galerija SANU učestvovala je u aktivnostima akademske i naučne zajednice. Pripremanje i realizovanje izložbi se odvijalo kroz saradnju sa drugim naučnim, kulturnim i obrazovnim institucijama, što je rezultiralo novim saznanjima i dubljem sagledavanju odabranih tema koje su predstavljene na izložbi i u vidu tekstova pratećih publikacija. U okviru obeležavanja godine posvećene Vladimiru R. Petkoviću, organizovan je naučni skup na kome su učestvovali akademici, profesori, članovi naučnih instituta i muzejski stručnjaci, sa temama posvećenim različitim aspektima Petkovićevog naučnog i pedagoškog pristupa. Galerija SANU i Umetnička zbirka SANU predstavljene su na naučnom skupu „College Art Association u Čikagu” u okviru sesije „Art Collections of Academies of Sciences”. Takođe, Galerija je dala svoj doprinos i na tribini u Ustanovi kulture „Parobrod” i naučnom skupu posvećenom Aleksandru Deroku na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu, tematskim izlaganjem o Aleksandru Deroku kao članu SANU i njegovim radovima u umetničkoj zbirci.
https://www.sanu.ac.rs/naucni-skup-posvecen-akademiku-vladimiru-r-petkovicu/
https://www.sanu.ac.rs/wp-content/uploads/2024/11/29-11-24-Petkovic-program.pdf
https://www.arh.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2024/12/jubilej.pdf?pismo=lat
Koprodukcija programa, razmena znanja i resursa U okviru raznovrsnih aktivnosti koje su realizovane u 2024, ostvarena je saradnja sa velikim brojem ustanova i pojedinaca iz sveta umetnosti i kulture. Saradnja sa republičkim, pokrajinskim i gradskim ustanovama kulture ogledala se u koprodukciji izložbi - od zajedničke izrade koncepta do publikovanja pratećih izdanja. Potencijal međuinstitucionalne saradnje tokom godine naročito je uočen u dijalogu koji je omogućio nove i drugačije interpretacije kulturnih dobara podstičući na kritičko sagledavanje nedovoljno istraženih tema. Zahvaljujući angažmanu brojnih saradnika, stručnjaka različitih disciplina, umetnika i po prvi put predstavnika nezavisne kulturne scene, delatnost Galerije obogaćena je programima koji su posetiocima ponudili raznovrsne sadržaje i nova čitanja. Za potrebe održavanja stručnih vođenja kroz izložbе posvećene Simi Lozaniću i Urošu Prediću uspostavljena je saradnja sa studentima Hemijskog fakulteta i Katedre za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu koji su volonterskim angažmanom doprineli razvoju interesovanja i širem razumevanju obrađenih tema.
Uvećanje umetničkog fonda Tokom 2024. godine Umetnička zbirka SANU uvećana je za 60 radova eminentnih umetnika poput Aleksandra Deroka, Milice Stevanović i Save Halugina. U pitanju su umetnička dela izvedena u različitim tehnikama, od skulptura i ulja na platnu do crteža. Galerija je tokom godine intenzivno sarađivala sa naslednicima akademika Stojana Ćelića na pripremi legata ovog istaknutog umetnika. U isto vreme rađeno je na konzervaciji akvizicija pribavljenih tokom prethodne godine.