ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
%20-%20katalog%20-%20korica_0_02168900%201741851564.jpg)
Knjige Pavla Beljanskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke
Milica Orlović Čobanov
Spomen-zbirka Pavla Beljanskog
Izložbom „Knjige Pavla Beljanskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke“ predstavljena je Zbirka knjiga diplomate Pavla Beljanskog, utemeljena na poklonu njegovih naslednika iz 1966. godine. Ova zbirka jedna je od osam značajnih muzejskih celina, pored zbirke antologijskih dela jugoslovenske moderne umetnosti 20. veka, po kojoj je Spomen-zbirka i poznata široj javnosti. Biblioteka Pavla Beljanskog skoro u celosti obuhvata knjige na stranim jezicima sa evropskog kulturnog područja iz perioda od sredine 18. do sredine 20. veka, sa izuzetkom malog broja knjiga domaćih autora. Najbrojnija su izdanja iz oblasti istorije, istorije umetnosti i književnosti, te prava i diplomatije kao polja stručnog interesovanja diplomate Pavla Beljanskog. Izložba je rezultat kontinuiranog zalaganja stručnog tima Spomen-zbirke Pavla Beljanskog da se muzejske zbirke sistematski zaštite, obrade, prouče i zatim predstave javnosti. Kroz izložbenu postavku najznačajnijih knjiga, nameštaja i ličnih predmeta kolekcionara, uz digitalnu animaciju o važnim datumima iz života Pavla Beljanskog, publika je bila u prilici da se upozna sa ličnošću velikog diplomate i sa izuzetnim vrednostima Zbirke knjiga Pavla Beljanskog, ali i sa društvenim i kulturnim prilikama u srpskoj i evropskoj istoriji 20. veka koje se reflektuju kroz ove naslove. Tome je doprineo i prateći katalog Zbirke knjiga koji je, kao deo poduhvata sistematske obrade muzejskih fondova Spomen-zbirke, izuzetno važan za razumevanje vremena u kojem je zbirka knjiga formirana. Tokom trajanja izložbe održana su autorska vođenja, predavanja iz oblasti književnosti, konzervacije knjiga, dizajna, radionice za decu posvećene čitanju knjiga, kreativna radionica na francuskom jeziku i tumačenja na znakovnom jeziku. Nakon predstavljanja u Spomen-zbirci Pavla Beljanskog postavka je u manjem obimu (dokumentarni plakati i osam knjiga) prikazana u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu (19.11.2024 – 3.12.2024).
Izložbom „Knjige Pavla Beljanskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke“ predstavljena je Zbirka knjiga diplomate Pavla Beljanskog, utemeljena na poklonu njegovih naslednika iz 1966. Ova zbirka jedna je od osam značajnih muzejskih celina, pored zbirke antologijskih dela jugoslovenske moderne umetnosti 20. veka, po kojoj je Spomen-zbirka i poznata široj javnosti.
Priprema izložbe "Knjige Pavla Beljanskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke" predstavljala je kompleksan poduhvat koji je obuhvatao konzervaciju, digitalizaciju i katalogizaciju celokupnog fonda knjiga prema bibliotečkim standardima. Obiman posao realizovan je zahvaljujući saradnji sa Centralnom bibliotekom Univerziteta u Novom Sadu, u kojoj je bogati fond Spomen-zbirke kataloški obrađen i digitalizovan, dok je jedan manji deo digitalizovan u saradnji sa Zavičajnom zbirkom Gradske biblioteke u Novom Sadu. U procesu stručne obrade 400 knjiga korišćene su kataloške baze nekoliko svetskih i domaćih biblioteka: Virtuelne biblioteke Srbije, Nacionalnih biblioteka Francuske, Austrije, Italije i Nemačke, kao i svetske kataloške baze WorldCat. U pripremi kataloga zbirke značajnu pomoć pružila je dr Vladislava Gordić Petković, ali i saradnici iz matičnih i drugih ustanova, naročito iz Centralne biblioteke Univerziteta u Novom Sadu i Gradske biblioteke u Novom Sadu. Realizaciju izložbe i objavljivanje kataloga Zbirke knjiga Pavla Beljanskog omogućio je Pokrajinski sekretarijat za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama.
Aktivnosti
Godina 1966. bila je jedna od ključnih u radu tek otvorene Spomen-zbirke Pavla Beljanskog. Zahvaljujući naslednicima Pavla Beljanskog sa kojima je sklopljen Ugovor o poklonu, ostvarena je želja kolekcionara da se iz njegove zaostavštine izdvoje nameštaj, slike, knjige i lični predmeti kao budući eksponati Memorijala Pavla Beljanskog, koji će donekle pružiti sliku o intimnom prostoru u kojem je on proveo poslednje godine života. Po završetku radova dozidanog prostora uz saglasnost zakonskih naslednika (porodice Isaković, Joksimović i Džordeski), izdvojeno je četrdeset i tri predmeta, 354 knjige i privatna arhiva. Zbirka knjiga svedoči o ličnosti, intelektualnom sazrevanju, širini duha i ukusu velikog srpskog darodavca Pavla Beljanskog, ali i vremenu, kao i okruženju u koje je živeo i radio. Poznavanje stranih jezika, kao i život u evropskim gradovima sa dugom tradicijom urbanog života, omogućavali su Beljanskom odličan uvid u literaturu koja ga je zanimala, kao i izvrstan izbor za njegovu ličnu biblioteku.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
Sveobuhvatno istraživanje Zbirke knjiga objašnjava društvene okolnosti u kojima se Pavle Beljanski formirao kao ličnost, kolekcionar i diplomata. Ova biblioteka je svome vlasniku bila važna za profesionalno usavršavanje, lično zadovoljstvo, ali i kao dopuna kolekciji umetničkih dela koju je sakupljao. Formirajući je prema svojim interesovanjima, Beljanski je nastojao da dođe do što boljih izdanja, često raritetnih, kao i do najnovijih naslova relevantnih i cenjenih autora. Ukupno 400 knjiga na italijanskom, francuskom, nemačkom i srpskom jeziku iz oblasti umetnosti, istorije, beletristike, politike, prava i diplomatije, svedoče o širokom interesovanju, intelektualnom kapacitetu, ali i ambicijama Pavla Beljanskog. Poseban segment je posvećen video animaciji o životu kolekcionara Pavla Beljanskog i aplikaciji uz pomoć koje su prikazana najznačajnija izdanja iz oblasti istorije, istorije umetnosti i književnosti, te prava i diplomatije kao polja stručnog interesovanja diplomate Pavla Beljanskog.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
Biblioteke poput ove koju čuva Spomen-zbirka Pavla Beljanskog, od izuzetnog su značaja u istraživanju života i interesovanja njihovih vlasnika i najčešće su deo posebnih ambijentalnih prostora, što je slučaj i sa Zbirkom knjiga Pavla Beljanskog izloženom u Memorijalu Pavla Beljanskog. Osmišljen kao ambijentalna celina, privatni prostor kolekcionara postao je javni muzejski prostor. Na jednom mestu obuhvaćeni su: nameštaj (salonske garniture, vitrine i ormani), kupljen između dva svetska rata u Beču, Parizu i Rimu, dela iz kolekcije starih majstora, slika "Mladi diplomata" Marina Tartalje, diplomatska znamenja, svečana uniforma i deo bogate, brižljivo birane i opremljene lične biblioteke Pavla Beljanskog. Izdvojeni intimni prostor imaginarnog salona u kome su izloženi ovi eksponati, mesto je intezivnog susreta s ličnošću kolekcionara.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
https://www.facebook.com/media/set?vanity=spomenzbirka.pavlabeljanskog&set=a.1027069382755680
Biblioteka Pavla Beljanskog smeštena je u Memorijalu Pavla Beljanskog, kao deo posebnog ambijentalnog prostora koji svojom autentičnošću mnogo govori o jednom evropskom intelektualcu prve polovine 20. veka. Zbirka knjiga zajedno sa drugim ličnim predmetima darodavca svedoči o porodičnom poreklu, socijalnom, klasnom miljeu kojem je pripadao, njegovom istančanom umetničkom ukusu, učenosti, ugledu koji je imao u društvu, profesionalnom uspehu. Reprezentativna u okviru poznatog novosadskog legata, Zbirka knjiga Pavla Beljanskog predstavlja značajnu celinu za razumevanje jedinstvene ličnosti njenog vlasnika, kao i nezaobilaznu celinu u tumačenju društveno-kulturnih odnosa u vreme njenog formiranja.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
Postavkom „Knjige Pavla Beljnskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke“ istaknute su posebne celine u okviru Memorijala Pavla Beljanskog i Memorijala umetnika poput najstarijih izdanja, izdanja iz oblasti muzike, memoara, bezvremenih klasika, poklona Pavla Beljanskog i poklona Odeljenu za istoriju umetnosti, kako bi publika bila u prilici da se upozna sa ličnošću velikog diplomate i sa izuzetnim vrednostima Zbirke knjiga Pavla Beljanskog, ali i sa društvenim i kulturnim prilikama u srpskoj i evropskoj istoriji 20. veka koje se reflektuju kroz ove naslove. Kroz postavku sa dr um. Draganom Vilotić, arhitektom i scenskom dizajnerkom, publika je imala priliku da čuje o konceptu dizajna izložbe, oblikovanom arhitekturom sa jedne i novousvojenom knjigom grafičkih standarda Spomen-zbirke sa druge strane.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
https://www.facebook.com/media/set?vanity=spomenzbirka.pavlabeljanskog&set=a.1027069382755680
S obzirom da se Beljanski školovao u Beogradu i Parizu i zbog posla boravio u inostranstvu (Švedska, Austrija, Poljska, Nemačka, Francuska, Italija), bila mu je dostupna i razumljiva literatura na nekoliko svetskih jezika. Vredna izdanja je nabavljao prilikom boravaka u evropskim prestonicama, gde je u slobodno vreme posećivao muzeje, galerije, antikvarnice i knjižare najznačajnijih francuskih izdavačkih kuća (Plon, Payot, Hachette, Garnier Frères, Félix Alcan). U Zbirci knjiga najveći broj dela je na francuskom jeziku (298), zatim na srpsko-hrvatskom (48), italijanskom (34), nemačkom (10), engleskom (3), latinskom (3), ruskom (2), i po jedna knjiga na švedskom i češkom jeziku. U druženju sa dr Vanjom Manić-Matić sa Francuskog instituta u Srbiji – ogranka u Novom Sadu, polaznici radionice upoznavali su se sa osnovnim pojmovima iz umetnosti i književnosti, na francuskom jeziku. Inspiraciju smo pronalazili u okviru izložbe posvećene Zbirci knjiga Pavla Beljanskog, kao i u pričama o ljubavi prema umetnosti i kolekcionarstvu.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
https://www.facebook.com/media/set?vanity=spomenzbirka.pavlabeljanskog&set=a.1027069382755680
Prema svom sadržaju i brojnosti polovina knjiga u Zbirci knjiga Pavla Beljanskog pripada oblasti istorije, od kojih je oko 60 iz istorije umetnosti. Deo sačuvanih publikacija potvrđuju ranije navode da je Beljanski, od trenutka kada se opredelio da sakuplja dela nacionalne umetnosti, počeo da prikuplja i kataloge izložbi i razne publikacije u cilju dokumentovanja kolekcije. Beljanskom je bilo bitno da kao dopunu dokumentacije o slici "Velika Iza" Vlaha Bukovca nabavi roman La Grande Iza Aleksisa Buvijea (Alexis Bouvier), koji je inspirisao umetnika, kao i važne publikacije za njeno prvo izlaganje – Katalog pariskog Salona, Ilustrovani katalog Salona, i primerak Vodiča izložbe lepih umetnosti Udruženja francuskih umetnika, sve iz 1882. godine. Navedene knjige čine verodostojnu dokumentarnu građu i važan su izvor informacija o nastanku dela koje je izazvalo pravu senzaciju te 1882. godine.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
https://www.facebook.com/media/set?vanity=spomenzbirka.pavlabeljanskog&set=a.1027069382755680
Posvećenost Pavla Beljanskog profesiji ali i istraživanju različitih oblasti, bila je na izuzetno visokom nivou i zahtevala je stalno unapređivanje. O širini interesovanja i dobrom poznavanju nekoliko svetskih jezika svedoči Zbirka knjiga od 400 naslova. Zbirka skoro u celosti obuhvata period od sredine 18. do sredine 20. veka evropskog kulturnog područja, sa izuzetkom malog broja knjiga domaćih autora. Prema svom sadržaju i brojnosti izdvajaju se celine među kojima su najbrojnije: istorija i istorija umetnosti (247), književnost (91), i struka Pavla Beljanskog – pravo i diplomatija (58). Sadržaj biblioteke potvrđuje da su Beljanskog privlačile i druge oblasti, što ilustruju knjige iz muzike, astronomije, religije, etnologije, finansija, matematike, fizike i filozofije.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
https://www.facebook.com/media/set?vanity=spomenzbirka.pavlabeljanskog&set=a.1027069382755680
Uvidom u zastupljene oblasti, teme, autore i godine izdanja, u Zbirci knjiga Pavla Beljanskog uočava se širenje interesovanja kolekcionara. Hronološki gledano najbrojnija je celina 20. veka sa 266 izdanja, zatim 19. veka sa 63 knjige i 18. veka sa 17 retkih izdanja. Na osnovu vrednosti, ali i značaja koji su u to vreme imale za darodavca, sistematskom obradom izdvojene su tri grupe: prava/diplomatija, istorija/istorija umetnosti, i književnost.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/
Izložbom „Knjige Pavla Beljanskog: od beogradskog salona do muzejske zbirke“, premijerno prikazanom u Novom Sadu, predstavljena je kolekcija knjiga darodavca i osnivača Spomen-zbirke Pavla Beljanskog, koju su, zajedno sa drugim ličnim predmetima, njegovi naslednici poklonili Spomen-zbirci nakon darodavčeve smrti. Na postavci u Narodnoj biblioteci Srbije u Beogradu predstavljeno je osam najznačajnijih izdanja iz Zbirke knjiga Pavla Beljanskog, kroz dokumentarne panoe dat je istorijat njenog nastanka, a putem video animacije prikazani su važni datumi iz života Pavla Beljanskog.
https://beljanskimuseum.rs/knjige-pavla-beljanskog-od-beogradskog-salona-do-muzejske-zbirke/