ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
Sokoli Starog Bečeja 1911-1941
Autor: Nemanja Karapandžić
GRADSKI MUZEJ U BEČEJU
Projektom su prezentovani rezultata istraživanja o Sokolskom društvu u Bečeju u periodu 1911-1941. godine. Gradski muzej u Bečeju u svom bogatom fundusu čuva trodimenzionalne predmete, plakate, razglednice i fotografije, koji su neiscrpan izvor podataka za istraživanje ove teme, a značajan izvor predstavlja i arhivska građa Istorijskog arhiva Sente, Odseka za arhivsku građu Bečeja. Izložba je upotpunjena i pozajmljenim predmetima iz zbirke Narodnog muzeja iz Zrenjanina, sokolskog društva Vojvodina iz Novog Sada, Pravoslavne crkvene opštine Senćanske, kao i predmetima iz privatnih kolekcija. Ukupno je izloženo 90 predmeta, raspoređenih u 9 vitrina i slobodnom prostoru. Cilj projekta je sveobuhvatni prikaz rezultata istorijskog istraživanja o sokolskom pokretu kroz prizmu arhivske građe i predmeta koji se nalaze u fundusu Gradskog muzeja Bečej. S obzirom na to da se ovaj pokret temeljio na ljubavi prema domovini i sopstvenom narodu, čovečnosti, bratstvu, slobodi, jedinstvu i čestitosti, a u isto vreme težio je negovanju fizički zdrave i moralno jake nacije, težili smo da publici, a posebno mladim ljudima ukažemo na ove vrednosti, ali i značaj zdravog života. Krajnji cilj projekta je gostovanje izložbe po drugim muzejima i promovisanje kulturne baštine naše opštine. Jedan od najvažnijih rezultata projekta, jeste upotpunjavanje muzejske zbirke sa predmetima vezanih za sokolski pokret. Naime, na početku istraživanje ove teme, Gradski muzej u Bečeju je raspolagao sa svega 15 predmeta vezanih za Sokolsko društvo. Nakon realizacije izložbe, muzejski fundus je uvećan za 20 novonabavljenih predmeta, koje su darodavci poklonili.
Nije jedan narod onda ako govori jednim jezikom, nego je jedan narod onda ako jedno misli, jedno oseća i jedno želi. Toj svrsi je služilo Sokolstvo!
Značaj projekta
Tokom istraživanja, autor projekta je došao do saznanja da se prilikom gradnje Sokolskog doma, u temelj položila vremenska kapsula sa Spomenicom društva i još nekim predmetima. Uporednim tumačenjem arhivske građe, novinskih članaka i svedočenja očevidaca, utvrdio je tačnu lokaciju temelja zgrade gde bi trebalo da se nalaziti bakarna urna i preduzeti su koraci sa lokalnom samoupravom da se ona izvadi i trajno pohrani u muzej. Takođe, ovo je prva izložba Gradskog muzeja Bečej na kojoj su se našli predmeti iz privatnih kolekcija. Sam projekat je postao zamajac prakse da ljudi, koji imaju razne predmete od velikog istorijskog i umetničkog značaja, kontaktiraju muzej i nude saradnju za neke naredne projekte. Značaj projekta u društvenom smislu je i doprinos rodnoj ravnopravnosti i ostvarivanju prava društveno osetljivih grupa jer se tema bavi pokretom koji je tokom svog delovanja negovao ravnopravnost u pogledu pola, veroispovesti, nacionalne pripadnosti, a sve u cilju jedne ideje jedinstva i razvitka fizički i moralno zdrave države. Izložbom su obuhvaćeni rezultati obrade muzejskog i arhivskog materijala. Kako su posetioci pretežno omladina, projekat je doprineo boljem upoznavanju sugrađana sa istorijom sokolskog pokreta i njegovog značaja u sveri sporta, kulture, prosvete i graditeljstva. Obzirom da je delatnost Sokola bila prisutna u svim delovima kako naše države, tako i regiona, značaj izložbe je i dostupnost kataloga i rezultata istraživanja stručnoj, ali i široj javnost. Takođe, pošto se tema može smatrati univerzalnom i primenljivom na druge muzeje, objavljeni rezultati i podaci će biti korisni za stručnjake koji se u budućnosti budu bavili ovom ili sličnom temom.
Katalog izložbe je dvojezičan, na srpskom i mađarskom jeziku, štampan u boji 4/4 u tiražu 500 primeraka. Format je prošireni B5, na mat kunsdruku 130 g, sa mekim koricama. Sastoji se iz dva dela: Prvi je istorijski i prati hronologiju razvitka sokolstva, dok drugi obuhvata obradu arhivske i muzejske građe.
Za potrebe izložbe, štampani su dvojezični plakati, kako bi se ispoštovala multikulturalna i multietnička demografska slika opštine Bečej.
Za potrebe izložbe, štampane su pozivnice, američki format, dvojezične, kako bi se ispoštovala multikulturalna i multietnička demografska slika opštine Bečej.
Svečano otvaranje izložbe upotpunio je nastup Gradskog hora iz Bečeja, koji je publici izveo dve numere: "Oj Srbijo mati" i "Hej Sloveni".
Tokom istraživanja autor projekta pronašao je ulje na platnu na kojem se nalazi Petar II Karađorđevića u sokolskoj uniformi, rad novosadskog slikara Voje Trifunovića iz 1935. godine. Pomenuta slika je krasila salu Gradske kuće u Kanjiži od 1938. do 1941. godine, a zatim je uklonjena, zajedno sa portretom kralja Aleksandra I Karađorđevića. Nakon formiranja muzeja u Senti, obe slike su uvrštene u muzejski fond, da bi slika Petra II početkom 90-ih godina preneta u prostorije lokalne političke partije. Od tadajoj se gubisvaki trag. Kustos istoričar ju je primetio iza ormana u kancelariji Pravoslavne crkvene opštine u Senti. Zatim je obavešten muzej u Senti i slika je vraćena. Ista je pozajmljena za potrebe izložbe u Bečeju.
Otvaranju izložbe je prisustvovao veoma velik broj posetioca, što je pokazatelj da je tema projekta zanimljiva i da se ljudi poistovećuju sa njom. Tokom trajanja postavke, imali smo svakodnevno više organizovanih grupa i individualnih poseta. Ukupan broj posetilaca bio je nešto više od 2000.
https://becejskidani.co.rs/gradski-muzej-becej-izlozba-sokoli-starog-beceja/
Projekat je medijski bio veoma dobro ispraćen, tako da se u lokalnim medijama unapred obaveštavalo građanstvo o predstojećoj izložbi.
https://mojbecej.rs/izlozba-sokoli-starog-beceja-1911-1941-u-gradskom-muzeju/
_0_91592400%201711619822.jpg)
Postavka je upotpunjena sa 20 atraktivnih izložbenih panoa dimenzije 100x70 cm, kao i banerom 3x2 m, koji posetiocima pružaju jasniju sliku o delovanju i radu Sokola u Bečeju između dva svetska rata. Posebnoje ovajsegment izložbe značajan, kada se posatvka bude nosila u druge muzeje, a katalog ne bude dostupan.
Tokom trajanja izložbe, viši kustos Nemanja Karapandžić, autor projekta, održao je nekoliko stručnih vođenja kroz postavku za zainteresovane grupe i pojedince. Posebno su organizovani javni časovi za decu iz predškolskih ustanova i učenike osnovnih i srednjih škola na temu sokolskog pokreta, istorijata sporta u Bečeju i promovisanju zdravih životnih navika.
Tokom trajanja izložbe Sokoli Starog Bečeja, Gradski muzej Bečej je organizovao stručni skup arheologa i muzejskih radnika sa prostora Vojvodine, pa je tom prilikom autor projekta održao stručno predavanje o sokolskom društvu, izazovima iproblemima koji su morali da budu prevaziđeni kako bi projekat mogao da bude realizovan. Posebno je važno naglasiti, da su upravo kolege iz drugih muzeja najviše bili zadovoljni samom postavkom i katalogom izložbe.