ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
NARODNI MUZEJ
Zrenjanin
https://www.facebook.com/muzej.zrenjanin
https://www.instagram.com/narodni.muzej.zrenjanin/ https://www.youtube.com/channel/UC9IgXL_RjmKPW0RbP1d4OWg https://www.tiktok.com/@muzejzrenjanin
NM Zrenjanin pored predstavljanja kulturno-istorijske i prirodne baštine putem stalne postavke je u 2024. realizovao i mnogobrojne izložbe, kamerne postavke i prateće programe poput radionica, kustoskih vođenja, predavanja, promocija knjiga, koncerata i slično. Godinu je obeležilo otvoranje dva nova segmenta stalne postavke, jedan je posvećen istoriji fotografije, a drugi starim i retkim knjigama iz fonda muzejske Specijalne biblioteke. Među izložbama izdvaja se autorski projekat „Secesija u Velikom Bečkereku: Modernizam na primerima iz Zbirke primenjene umetnosti Narodnog muzeja Zrenjanin”. Tokom leta Muzej je sproveo arheološka iskopavanja srednjovekovnog utvrđenja na Tisi kod Novog Bečeja. Iskopavanja su u fokusu imala istraživanje ostataka tvrđave koji se nalaze na kopnu i odgonetanje nekadašnjeg života koji je pratio ovaj višestruko značajan lokalitet. Važan segmet rada Muzeja bio je posvećen mladima i deci školskog uzrasta. Održan je veliki broj radionica u okviru tematskih izložbi i povodom različitih praznika. Saradnja sa školama je bila vrlo uspešna, a ističemo kompleksnu programsku saradnju sa muzičkom školom „Josif Marinković“. Višegodišnji projekat „Muzej u školama” je nastavljen i obuhvatao je posete kustosa školama na području opština Žitište i Nova Crnja. Unapređena je internet prezenacija preko koje posetioci još bolje mogu da se upoznaju sa sadržajima i aktivnostima Muzeja, kao i da putem virtuelne tura i virtuelnih izložbi prošetaju stalnom postavkom ili nekom od autorskih izložbi kustosa zrenjaninskog muzeja. Po treći put održan je etno-festival „Banatski dani teku” na kojem je predstavljeno nematerijalno kulturno nasleđe jedne izuzetno bogate multikulturalne sredine kakav je Banat, a takođe su organizovani i dani starih zanata „Trukerski zanat – Vezak vezlo zlato materino“. Muzej je učestvovao u realizaciji Festivala božićnog kolača „Česnica“ koji organizuje udruženje građana Kancelarija za kulturnu diplomatiju. U decembru je British council odobrio Muzeju evropski projekat namenjen zemljama Zapadnog Balkana kojim je predviđeno predstavljanje nematerijalnog kulturnog nasleđa putem festivala „Banatski dani teku“ i
Narodni muzej Zrenjanin unapređuje konstantno svoj rad, prezentaciju kulturne baštine putem stalne postavke, neguje multikulturalnost i učestvuje u društvenom životu lokalne zajednice. Prateći savremene muzeološke tendencije Muzej stavlja akcenat na edukativne programe i primenjuje ih kroz radionice i druge aktivnosti – izložbe, projekcije, promocije...
U svetlu unapređenja predstavljanja kulturno-istorijske baštine, prethodnu godinu u zrenjaninskom muzeju svakako je obeležilo otvaranje dva nova segmenta stalne postavke: stalna postavka posvećena istoriji fotografije i stalna postavka Zbirke stare i retke knjige. Okosnicu postavke posvećene istoriji fotografije na ovim prostorima čine biografije i radovi osnivača prvog foto-studija, Ištvana Oldala Starijeg, njegovog sina Ištvana Oldala Mlađeg i Đure Roknića. Slikarski atelјe Ištvana Oldala Strijeg iz 1853. već naredne 1854. biva preinačen u fotografski, a publika ima priliku da vidi i originalni fotoaparat marke „Goldmann“, koji su koristili svi navedeni fotografi. Stalna postavka Zbirke stare i retke knjige predstavlja najvažnije publikacije koje se čuvaju u Muzeju, a nastale su u periodu od 16. do 20. veka. Publikacije su štampane u univerzitetskim i monaškim štamparijama širom Evrope – na crkvenoslovenskom, ruskoslovenskom, slavenosrpskom, srpskom, hrvatskom, mađarskom, nemačkom, rumunskom, francuskom i italijanskom jeziku. Takođe, izdvajamo bogatu saradnju sa muzejskim ustanovama, obrazovnim institucijama i školama, udruženjima građana, nevladinim organizacijama i pojedincima, kako u zemlji tako i u inostranstvu. Izdvajaju se i arheološka iskopavanja srednjovekovnog utvrđenja na Tisi kod Novog Bečeja, kao i manifestacije koje imaju za cilj promociju starih zanata i nematerijalnog kulturnog nasleđa Banata. Održan je veliki broj edukativnih programa kako u Muzeju, tako i školama opština Žitište i Nova Crnja. Kustosi muzeja učestvovali su na stručnim skupovima, konferencijama i u radu strukovnih udruženja. Unapređena je internet prezentacija preko koje posetioci mogu da se upoznaju sa sadržajima i aktivnostima Muzeja. Ističe se i projekat „Secesija u Velikom Bečkereku: modernizam na primerima iz Zbirke primenjene umetnosti Narodnog muzeja Zrenjanin” koji je imao za cilј da publikuje i predstavi javnosti predmete iz oblasti primenjene umetnosti koji dosad nisu u dovolјnoj meri proučeni, i da ih stavi u pravilan kulturno-istorijski kontekst. Izložba je imala bogat prateći program u vidu autorskih vođenja, predavanja i radionica.
Aktivnosti
Nova stalna postavka posvećena istoriji fotografije i prvom fotografskom atelјeu (1854) na ovim prostorima i šire otvorena je u okviru Noći muzeja. Postavka se sastoji iz nekoliko segmenata. Pri samom ulasku posetioci mogu da vide scenski prikaz foto-atelјea, urađen po uzoru postojećeg objekta iz 1895. godine, u okviru kojeg se nalazi i originalni fotoaparat marke „Goldmann“ koji su koristili svi fotografi o kojima je na postavci reč. Poseban deo je izdvojen za foto-laboratorijski pribor i hemikalije, kao i prikaz reversa kartonki. Izloženi su mobilni fotoaparati od početka XX veka pa do 1940. godine iz Muzeja nauke i tehnike. Lateralni zidovi su posvećeni biografijama Ištvana Oldala Starijeg, Ištvana Oldala Mlađeg, Đure Roknića i njihovim radovima. Ištvan Oldal Striji bio je pionir fotografije na ovim prostorima. Autor i dizajner postavke je umetnički direktor, muzejski savetnik Dušan Marinković.
Zbirka stare i retke knjige deo je posebnih zbirki koje se čuvaju u Specijalnoj biblioteci Narodnog muzeja Zrenjanin. Knjige u njoj su šarolike i obuhvataju period od 16. do 20. veka. Publikacije su prvenstveno štampane u inostranstvu, u univerzitetskim i monaškim štamparijama širom Evrope – na crkvenoslovenskom, ruskoslovenskom, slavenosrpskom, srpskom, hrvatskom, mađarskom, nemačkom, rumunskom, francuskom i italijanskom jeziku. Prisutni su i značajniji srpski pisci 18. i 19. veka u Srbiji: Zaharija Orfelin, Dositej Obradović, Avram Mrazović, Joakim Vujić i drugi. Na stalnoj postavci publika ima priliku da vidi najluksuznija izdanja religijskih knjiga, rukopisne knjige, kao i najstarija izdanja koja čuvamo, a potiču čak iz 16. veka. Izložbenu celinu čine i svojevrsni rariteti – rukopisne knjige učitelјa, književnika i slikara Lazara Nikolića, koji je nakon upoznavanja sa našim poznatim slikarem Konstantinom Danilom i sam počeo da slika, zahvalјujući upravo tom prijatelјstvu. Autorka postavke je Bojana Petraš, viša diplomirana bibliotekarka.
Projekat „Secesija u Velikom Bečkereku: modernizam na primerima iz Zbirke primenjene umetnosti Narodnog muzeja Zrenjanin” imao je za cilј da publikuje i predstavi javnosti predmete iz oblasti primenjene umetnosti koji dosad nisu u dovolјnoj meri proučeni, i da ih stavi u pravilan kulturno-istorijski kontekst. Autor projekta bio je Dejan Vorgić, kustos – istoričar umetnosti, a izložba je trajala u periodu od 20. septembra do 21. novembra 2024. Zbirka primenjene umetnosti baštini blizu stotinu predmeta koji pripadaju umetničkom stilu secesije, od kojih za naš muzej najveći značaj imaju oni koji potiču iz lokalnih fabrika tepiha, štamparija, fotografskih radionica i fabrike nameštaja „Anton Bence i sin”. Na izložbi je bio predstavljen i bečkerečki enterijer sa početka XX veka, sa svim pripadajućim elementima, od nameštaja, preko tekstila, pa sve do različitih pokućstvenih predmeta izrađenih od metala, stakla, porcelana i keramike. Izložba je imala bogat prateći program u vidu autorskih vođenja, predavanja i radionica.
https://muzejzrenjanin.org.rs/autorsko-vodjenje-kroz-izlozbu-secesija-u-velikom-beckereku-2/
https://muzejzrenjanin.org.rs/autorsko-vodjenje-kroz-izlozbu-secesija-u-velikom-beckereku/
https://n1info.rs/kultura/secesija-u-velikom-beckereku/
https://www.youtube.com/watch?v=s_Kv3DTTeUA
https://www.instagram.com/radio105rs/reel/DA1Oz_ZsHXL/
https://www.youtube.com/watch?v=9Tbch4x5LD4
https://www.youtube.com/watch?v=iNLuUVX5Df4
https://volimzrenjanin.com/ciklus-secesija-u-velikom-beckereku-u-nmzr/
https://volimzrenjanin.com/otvar-izlozbe-secesija-u-velikom-beckereku-nmz/
https://listzrenjanin.com/nova-predavanja-u-narodnom-muzeju-secesija-u-velikom-beckereku/
https://vojvodinauzivo.rs/odrzano-autorsko-vodjenje-kroz-izlozbu-secesija-u-velikom-beckereku/
https://rtvsantos.com/vesti/uskoro-otvaranje-izlozbe-secesija-u-velikom-beckereku/
https://www.instagram.com/narodni.muzej.zrenjanin/p/DBdRg_MIu78/
Festival nematerijalnog kulturnog nasleđa „Banatski dani teku“ je manifestacija koju organizuje Narodni muzej Zrenjanin, uz finansijsku podršku Ministarstva kulture Republike Srbije, sa idejom da se široj javnosti predstavi i promoviše kulturno nasleđe jedne izuzetno bogate multikulturalne sredine kakav je srednji Banat. U atrijumu Muzeja u septembru 2024. godine treći put za redom organizovana je ova manifestacija u kojoj učešće imaju većinski narodi koji naselјavaju Banat: Srbi, Rumuni, Slovaci i Mađari. Tokom tri dana lokalne zajednice predstavili su sopstveno nematerijalno kulturno nasleđe. U prvom danu manifestacije lokalne zajednice predstavile su sopstveno nematerijalno kulturno nasleđe preko izvornih pevačkih grupa, koje izvode tradicionalnu muziku. Drugog dana na programu su bili sitni kolači bez kojih se ne može zamisliti nedelјna ni praznična trpeza kod svih naroda koji naselјavaju Banat. Treći dan bio je rezervisan za tradicionalna umeća, veštine i zanate, a ovog puta predstavlјen je sapundžijski zanat.
https://muzejzrenjanin.org.rs/festival-nematerijalnog-kulturnog-nasledja-banatski-dani-teku/
https://volimzrenjanin.com/nmz-fest-nemat-kult-nasledja-banatski-dani-teku/
https://rtvsantos.com/vesti/festival-nematerijalnog-kulturnog-nasledja-banatski-dani-teku-2/
Lokalitet Stari Grad - Novi Bečej veoma je značajan, između ostalog jer je reč o jedinim danas sačuvanim ostacima srednjovekovnog utvrđenja u srpskom delu Potisja. Osim naučnih rezultata, istraživanja mogu dati podsticaj adekvatnoj primeni lokaliteta u promociji zavičajne istorije, lokalnom turizmu i edukaciji. Dosadašnjim istraživanjima lokaliteta, tokom 2008-2009, 2019, 2020, 2022-2024. godine, delimično su utvrđene dimenzije i stepen očuvanosti kula i bedema koji se nalaze na obali i u koritu reke Tise, a od 7.12.2020. godine lokalitet ima status prethodne zaštite, dok se sa relevantmim ustanovama za zaštitu pomenika kulture radi na dobijanju statusa nepokretnog kulturnog dobra. U realizaciji arheoloških istraživanja, pored Narodnomg muzeja Zrenjanin kao nosioca, učešće su, direktno ili indirektno, uzeli i stručnjaci i saradnici iz Gradskog muzeja Vršac i Laboratorije za bioarheologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu, kao i samostalni stručnjaci koji se bave istraživanjima i tumačenjima istorijskih prilika u srednjem veku na ovom prostoru.
https://www.webinfo.rs/nb/drustvo-novi-becej/15797-stari-grad-i-becejska-tvrdava-svedoci-vekova.html
Tokom 2024. godine važan segmet rada Narodnog muzeja Zrenjanin bio je posvećen mladima i deci školskog uzrasta. Održan je veliki broj radionica u okviru tematskih izložbi i povodom različitih praznika. Broj realizovanih edukativnih programa iznosi 76 u šta spadaju porodične i radionice sa školskom decom, diskusije, časovi u muzeju, i radionice van muzeja. Ukupan broj učesnika iznosi oko 2.500. Održana je izložba “Odjeci 2021-2024 - izbor radova učenika iz kreativnih i likovnih radionica”. Saradnja sa školama je bila vrlo uspešna, a posete đaka svih uzrasta i ove godine su bile brojne. Posebno ističemo kompleksnu programsku saradnju sa muzičkom školom „Josif Marinković“ a učesnici i saradnici bili su nam i sve zrenjaninske osnovne škole, kao i škole “Sveti Sava” iz Stajićeva i “Uroš Predić” iz Orlovata, HPTŠ “Uroš Predić”, Zrenjaninska gimnazija, Srednja polјoprivredna škola, Dom učenika “Angelina Kojić Gina”, kao i Dečiji centar “Smajli” i udruženje “Mapi u pokretu”.
https://muzejzrenjanin.org.rs/praznicne-zimske-radionice-za-decu/
https://muzejzrenjanin.org.rs/dodaj-svetlu-malo-boje/
https://muzejzrenjanin.org.rs/radionica-muzej-i-promene/
https://muzejzrenjanin.org.rs/porodicna-radionica-vuneni-svet-u-bojama/
https://muzejzrenjanin.org.rs/noc-muzeja-2024/
https://muzejzrenjanin.org.rs/ja-sam-dete-imam-plan-tolerancija-i-ljubav-za-svaki-dan/
https://rtvsantos.com/vesti/radionica-muzej-i-promene-obelezila-subotnje-prepodne/
Muzej u školama je višegodišnji terensko-istraživački projekat podržan od strane Ministarstva kulture RS. Cilј projekta je mapiranje i dokumentovanje građe od kulturno-istorijske važnosti koju poseduju stanovnici svih pet opština srednjobanatskog okruga. Sav mapirani materijal predstavlјaće svojevrsnu riznicu bogatog nasleđa Srednjeg Banata. Projektom su obuhvaćene sve osnovne škole na pomenutoj teritoriji. Rad sa đacima se sastoji iz dva dela: interaktivne prezentacije rada Narodnog muzeja Zrenjanin, i obrade predmeta koje učenici iz svojih domaćinstava donose kustosima na uvid. Kao značajan cilј ističe se i edukacija dece o lokalnoj kulturi, muzejskoj delatnosti i značaju institucije muzeja, čime se stvara i razvija muzejska publika. Projekat je dosad promovisan putem kamernih postavki i manjih izložbi, a 2024. je predstavlјen na 7. međunarodnoj konferenciji Škola i muzeji u Sloveniji. Završetkom terenskog rada planirana je izložba u Salonu našeg muzeja koja će pored rezultata projekta po prvi put predstaviti i istorijat svih osnovnih škola srednjobanatskog okruga.
https://muzejzrenjanin.org.rs/projekat-muzej-u-skolama/
https://www.youtube.com/watch?v=DUJlKoTNaRs
https://www.youtube.com/watch?v=6Vtxr5ZOsME
https://rtvsantos.com/vesti/muzej-u-skolama-na-zanimljiv-interaktivan-nacin-istice-lokalnu-kulturu/
Predavanja i radionice pod naslovom Trukerski zanat – Vezak vezlo zlato materino održane su u Malom salonu Muzeja tokom novembra. Cilј je bio da se promoviše jedan od najstarijih zanata – trukerski zanat, kao i da se trukerskim zanatlijama kao nosiocima kulturnog nasleđa pruži puna podrška. Jedan od ciljeva bio je i edukacija, posebno mladih, i u tom kontekstu ostvarena je saradnja sa zrenjaninskom Hemijsko-prehrambenom i tekstilnom školom “Uroš Predić”. Program je obuhvatao predavanje o nastanku i razvoju trukerskog zanata Ljiljane Trifunović, muzejske savetnice Muzeja Vojvodine, kao i predavanje trukerke Smiljke Bulatović iz Kikinde o načinima i tehnikama prenošenja mustri sa šablona na platno. Dvodnevne radionice trukovanja vodile su Roža Horvat i Violeta Fijat iz Zrenjanina. Tokom trajanja programa predstavljeni su predmeti iz Etnološke zbirke muzeja poput trukerskih mustri, šablona, trukovanih i vezom ukrašenih predmeta. Koordinator i autor programa bila je Branka Sikimić, viša kustoskinja - etnološkinja.
https://www.youtube.com/watch?v=GFGRGm0rItk
https://www.youtube.com/watch?v=W07oEqOaXxs
https://www.rtv.rs/sr_lat/vojvodina/banat/zrenjaninci-nisu-zaboravili-trukerski-zanat_1586571.html
Narodni muzej Zrenjanin ima višedecenijsku dobru saradnju sa muzejskim ustanovama, udruženjima građana, nevladinim organizacijama i pojedincima, kako u zemlji tako i u inostranstvu. Tokom 2024. godine ostvarena je saradnja sa Muzejom nauke i tehnike, Muzejom savremene umetnosti, Etnografskim muzejom u Beogradu, Muzejom Vojvodine, Galerijom Matice srpske, Muzejom žrtava genocida, Muzejom u Smederevu, Narodnim muzejom Kralјevo, Muzejom Krajine iz Negotina, Kulturnim centrom Zrenjanina, Institutom za noviju istoriju Srbije, Društvom arhitekata Zrenjanina, Jevrejskom opštinom Zrenjanin, Atletskim klubom Zrenjanin, Kancelarijom za kulturnu dioplomatiju, Udruženjem za slepe i slabovide Zrenjanin, udruženjima „Svetosavlјe“ i „Dimenzije“. Ostvarena je saradnja sa svim osnovnim i srednjim školama grada Zrenjanina, kao i sa Tehničkim fakultetom „Mihajlo Pupin“. Sa institucijama iz inostranstva realizovana je saradnja sa Muzejom Mihalja Munkačija u Bekeščabi (Mađarska), kao i sa arheolozima sa Univerziteta u Kilu (Christian Albrechts University zu Kiel) iz Nemačke tokom realizacije međunarodnog projekta „Cluster of Excellence ROOTS“.
https://muzejzrenjanin.org.rs/zahvalnica-etnografskog-muzeja-za-narodni-muzej-zrenjanin/
https://muzejzrenjanin.org.rs/taktilni-model-slike-autoportret/
https://rtvsantos.com/vesti/slepi-i-slabovidi-posetili-narodni-muzej-zrenjanin/
Od početka 2024. putem unapređenog i obogaćenog veb-sajta posetioci imaju priliku da se još bolje upoznaju sa sadržajima i aktivnostima muzeja. Sajt se može čitati na ćirilici i latinici, kao i na engleskom jeziku i na najbolјi način oslikava muzej i njegove aktivnosti. Sadrži podatke o ustanovi i zaposlenima, kontakt informacije, radno vreme, informacije o ceni ulaznica i zakazivanju poseta, dostupnosti posetiocima sa invaliditetom, projektima i publikacijama. Posetioci mogu da se informišu o sadržajima koje očekuju porodične i školske posete, kao i posete seniora. Uz informacije o dostupnim aplikacijama nalaze se i podaci o projektima namenjenim deci i mladima. Novine na sajtu su virtuelna tura i virtuelne izložbe, koje daju mogućnost posetiocima da se prošetaju stalnom postavkom ili odaberu neku od autorskih izložbi kustosa zrenjaninskog muzeja. Tokom 2024. godine urađena je i nova prostorna signalizacija koja posetiocima pruža sveobuhvatne i dvojezične informacije i smernice tokom obilaska Muzeja.