ICOM SRBIJA NAGRADA 2024
Upleteni" - MADE IN Platforma za savremene zanate i dizajn
Ivan Manojlović / Jelena Popović / Marija Kojić / Mane Radmanović / Dejana Cvetković / Marija Đorđević
Nova Iskra Kreativni Hab
Izložba „Upleteni“ nudi kritičko promišljanje uloge zanata u današnjem društvu uzimajući za metodološko polazište zanat pletenja. Iako postepeno gubi svoj nekadašnji primarni značaj izrade tkanine, pletenje i danas formuliše osećaj zajednice – kroz prenošenje generacijskog znanja, zajedništvo i svrhu. Vodeći se osnovnim značenjem pletenja kao kulturne prakse, izložba i MADE IN projekat upleli su nekoliko aspekata savremene zanatske prakse: održivost, emancipaciju, nasleđe, inovaciju i aktivizam u zanatstvu. Sve ovi aspekte uzeti su u obzir prilikom odabira i definisanja čvorišta izložbe – praktičare, zanatlije, umetnike i kreativce koji kroz svoju praksu ilustruju potrebu za uspostavljanjem savremenog zanatstva kao jednog od najznačajnijih sastojaka održive i pravične budućnosti. Zanati i zanatski predmeti definisani su kao novi prostori emancipacije društva. Izložba je rezultat saradnje između Kreativnog haba Nova Iskra i Muzeja primenjene umetnosti u Beogradu. Izložba „Upleteni“ deo je Platforme MADE IN za savremene zanate i dizajn, inicijative za istraživanje, dizajn i nasleđe, koja podstiče saradnju i razmenu znanja između tradicionalnih zanatlija sa jedne i savremenih umetnika i dizajnera sa druge strane, kao i drugih stručnjaka u oblastima kulture i nauke. MADE IN Platforma za savremene zanate i dizajn projekat je koji sprovodi konzorcijum od 10 organizacija u 6 evropskih zemalja i ko-finansiran je od strane Evropske unije kroz program Kreativna Evropa. U okviru projekta Nova Iskra je u 2024. godini realizovan niz različitih aktivnosti, čiji su rezultati prikazani na izložbi "Upleteni" - jednomesečna radionica za studente dizajna, arhitekture, produkcije i istorije umetnosti, pod nazivom "Upleteni" i saradnji sa Fakultetom savremenih umetnosti i Studiom Turbina; jednomesečna rezidencija irskog umetnika Džejmsa Erlija u Ateljeu Stanišić iz Sombora i jednodnevna međunarodna konferencija "Beyond green: speculating (g)local sustainability" koja okupila vodeće stručnjake u oblasti kulturne baštine, održive proizvodnje i spekulativnog dizajna.
Aktivizam u zanatstvu (eng. craftivism) pretvara proces stvaranja u čin delanja – transformisanja principa proizvodnje i potrošnje u svesni doprinos (g)lokalnom okruženju.
Izložba "Upleteni" predstavlja dijalog muzejske institucije i nevladinog sektora, kroz koji se propituju istorijski razvoj zanata i dizajna, kao i osnovni postulati ovih praksi - promišljanje savremenih potreba, pronalaženje rešenje za njihovo ispunjenje i zamišljanje drugačije budućnosti. Zanati kao nematerijalna kulturna baština posmatrani su kroz prizmu njihovog savremenog značaja, odnosno kroz elemente koji mogu ponuditi rešenja za probleme sadašnjice a koji svoje korene i inspiraciju imaju u tradicionalnim praksama zajednice. Odabrani predmeti (dela primenjene umetnosti, multimedijalni radovi, zanatski predmeti, savremeni biološki materijali i rezultati projektnih aktivnosti) i tematske celine ove izložbe, pokazuju vezu između muzejskih predmeta kao već valorizovanog kulturnog nasleđa i savremene interpretacije praksi kroz koje takvi predmeti nastaju. Saradnja Nove Iskre Kreativnog haba i Muzeja primenjene umetnosti omogućila je formulisanje jasnije slike u ulogama institucija i nevladinog sektora u čuvanju, interpretaciji i savremenom predstavljanju tradicionalnih i umetničkih zanata i dizajna, kao i predmeta primenjene umetnosti. Predmeti su odabirani i stavljanji u dijalog na osnovu njihovog materijala, kvaliteta izrade ili kao odgovor na definisane tematske celine - nasleđe, održivost, inovacija, emancipacija i aktivizam u zanatstvu (craftivisim). Izložba "Upleteni" na jedno mesto je okupila zanatlije, kreativce i naučnike i na taj način je pružila uvid u ono što je moguće i zasigurno može nastati kroz multidisciplinaran rad.
Aktivnosti
Izložba "Upleteni" svojevrsan je dijalog predmeta iz kolekcije Muzeja primenjene umetnosti i rezultata projekta MADE IN Platforma za savremene znate i dizajn. Odabrani predmeti su prostorno raspoređeni u pet tematskih celina -nasleđe, održivost, inovacija, emancipacija i aktivizam u zanatstvu (craftivisim). Javnosti su prikazani rezultati mapiranja zanatlija, prototipna rešenja studentske radionice, rezultat umetničke rezidencije Džejmsa Erlija i odabrani predmeti iz kolekcije muzeja.
Autor izložbe je Ivan Manojolović, koji je u saradnji sa Jelenom Popović, višom kustoskinjom Muzeja primenjene umetnosti, definisao osnovne tematske celine izložbe. Odabir predmeta baziran je na mapiranim unosima iz MADE IN Atlasa znanja (popunjen 2023, godine) kao i na Zbirci savremene primenjene umetnosti i dizajna čiji je kustos koleginica Popović. Značajan doprinos odabiru dodatnih predmeta iz ostalih zbirki muzeja dale su koleginice Mila Gajić, Draginja Maskareli i Bojana Popović. Prostorno oblikovanje izložbe potpisuje Marija Kojić, dok su autori grafičkog jezika izložbe Mane Radmanović i Dejana Cvetković.
Jednomesečna rezidencija irskog grafičkog i vitražnog umetnika Džejmsa Erlija organizovana je u Ateljeu Stanišić iz Sombora, najstarijoj vitražnoj radionici u Srbiji. Džejms i tim Ateljea Stanišić izradili su četvorodelni paravan u tehnici vitraža, koristeći nekoliko tehnika obrade i bojenja stakla, koje je postavljano u ručno izrađene olovne ramove.
Video zapis umetničke rezidencije Džejmsa Erlija, snimljen tokom njegovog boravka u Somboru. Video prikazuje proces obrade i bojenja stakla i sastavljanja vitražnih panela. Taođe, video sadrži intervju sa umetnikom koji kontekstualizuje njegov rad i nastali vitražni paravan. Autor videa: Nemanja Knežević; montaža: Relja Simić.
https://drive.google.com/file/d/1YaLWrHsgAe4lF5R6EQK2K-mupK8jeUlU/view?usp=share_link
U okviru radionice za studente scenske arhitekture, tehnike i dizajna, studenti unutrašnje arhitekture, produkcije i istorije umetnosti, pletenje je razumevano kao čin preplitanja, povezivanja i jačanja korišćenjem različitih materijala, oblika i sistema. Cilj programa je da polaznice i polaznici budu vođeni kroz proces konceptualizacije i proizvodnje predmeta – od ideje do realizacije. Radionica je realizovana u saradnji sa Studiom Turbina (Andrija Dinulović, Zoja Erdeljan i Janko Dimitrijević) i Fakultetom savremenih umetnosti u Beogradu (Marija Kojić). Rezultati: 1. Prototipovi činije za "sve", zasnovane na multiplikaciji jednog osnovnog elementa i 2. izložbeni sistem baziran na osnovnom elementu, koji se mora ponoviti barem tri puta kako bi sistem mogao da stoji bez dodatnih vezivnih elemenata. Rad je koncipiran u dve grupe: prva se bavila pletenjem kao zanatom, odnosno kreiranjem eksponata, dok je druga osmislila izložbeni sistem.
Proces mapiranja i stvaranja Atlasa znanja u okviru projekta MADE IN Platforma za savremene zanate i dizajn, sproveden je 2023. godine i predstavlja istraživačku osnovu izložbe "Upleteni". U istraživačkom procesu mapirana su tri tipa unosa - zanati, prirodni materijali i nauka. Svi mapirani unosi predstavljeni su u okviru izložbe.
https://madein-platform.com/knowledge-atlas/?location=serbia
Dokumentarni video autora Luke Papića prikazuje mapirane unose u MADE IN Atlas znanja.
https://drive.google.com/file/d/1EtEcyQgbqugT8VrQjN4GJi2AroMZZ9Qj/view?usp=share_link
Mapirani prirodni materijali i resursi deo su MADE IN Atlasa znanja i javnosti su u ovom kontekstu prikazani u okviru izložbe "Upleteni". Mapirani materijali: „beli venčac“, rogoz, vuna, biosporin, nanoceluloza, bioplastika i mikrobijalni pigmenti.
Izložba "Upleteni" za cilj ima i isticanja važnosti multidisciplinarne saradnje između institucija kulture i naučnih institucija u Srbiji, kako bi se javnost bolje upoznala sa mogućnostima savremenih naučnih dostignuća i njihovog istorijske i društvene uslovljenosti. Kroz odabrane predmete izložba je predstavila i rad Instituta za molekularnu genetiku i genetsko inženjerstvo (IMGGI) iz Beograda koji razvija bioplastiku i bakterijske pigmente, i startup-a White Lemur, koji proizvodi biosporin - ekološku alternativu ekspedovanoga polistirena.
Nova Iskra Kreativni hub je projektnu 2024. godinu zaokružila otvaranjem izložbe "Upleteni" i organizacijom jednodnevne međunarodne konferencije "Beyond green: speculating (g)local sustainability" koja je okupila renomirane profesionalce iz oblasti kulturnog nasleđa, održive i ciklične proizvodnje i spekulativnog dizajna. Kroz dva predavanja po pozivu, dva panela i završnu radionicu učesnici su imali priliku da promišljaju inovativne koncepte i imaginativne vizije pravednije budućnosti zasnovane na razumevanju zanata kao procesa koji nudi moguće odgovore na potrebe društva i prirodnog okruženja.
https://madein-platform.com/dialogue/beyond-green-speculating-glocal-sustainability/